1.) 2003 Kararnamesi (ilk) Dava;
Türkiye, Irak Savaşı’na doğrudan katılmamış olsa da ABD ve yandaşlarına sağladığı yardımlarla savaşa dolaylı olarak katılmıştır. Bu kapsamda Irak Savaşı’na verilen en önemli destek, İncirlik Üssü’nün ABD savaşan birliklerinin kullanılmasına açılmasıdır. GİZLİLİK damgasını taşıyan 23.06.2003 tarih ve 5755 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile başlayan bu hukuk tanımaz süreç halen sürmektedir.
Bir yıl süreli bu kararname önce kamuoyundan gizlenmiş, Küresel BAK İzmir Grubu ve Savaşa Karşı Hukuk Grubu tarafından açılan dava üzerine açıklanmak zorunda kalınmıştı.
DAVACILAR: 1.Veli Lök, 2.Coşkun Üsterci, 3.Günseli Kaya, 4.Alp Ayan, 5.Ferda Ülker, 6.Fahrettin Güzel, 7.Mustafa Gül, 8.Gönül Sevinç Gül, 9. Halil Erdal Tarı, 10.Ali Osman Karababa, 11.Gönül Kaya, 12.Gürel Nişli, 13.Aydın Noğay, 14. Sakine Bedia Gürsoy, 15.Ergün Demir, 16.Fahri Demirci, 17.Hüseyin Çorlu, 18.Mevlüt Ülgen, 19.Hikmet Recai Atalay, 20.Mehmet Güzel, 21.Eyüp Sabri Aksüt,22. Av.Noyan Özkan, 23.Av.Senih Özay, 24.Av.Serkan Cengiz, 25.Av.Nezahat Paşa Bayraktar, 26.Av.Murat Dinçer, 27.Av.M.Ali Koç, 28.Av.A.Hamdi Yıldırım, 29.Av.Arif Ali Cangı, 30.Av.Nalan Erkem, 31.Hülya Üçpınar, 32.Aysun Koç, 33.Hafize Çobanoğlu, 34.Barış Çilingir, 35.Filiz Soylu, 36.Özgür Yılmazer, 37.Muradiye Kavut, 38.Şakir Küçüksüslü, 39.Olgun Soydan, 40.Aslıhan Gültekin, 41. Hüseyin Alan, 42.Özge Akbıyık
Davamız, ilk derece yargılması sonunda Danıştay 10. Dairesi’nin 25.04.2006 tarih ve 2003/3358 E. 2006/2669 K. Sayılı kararı ile reddedilmiştir. Karar 16.08.2006 tarihinde temyiz edilmiştir. Şu anda Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 2006/3382 E. Sayılı dava dosyası ile kararın temyiz incelemesi sürüyor.
2.) 2007 Kararnamesi Davası
İlk kararnamenin süresinin dolmasından sonra düzenlenen kararnamelerin hiç birisi kamuoyuna açıklanmamıştır. İncirlik’te neler olduğu, üsten kalkan uçakların ne yaptığı bilinmiyor, bilinen gerçekler; İncirlik Üssü’nde 90 adet nükleer başlıklı bomba olduğu, Üssün CIA tarafından, Afganistan ve Iraklı insanların, bir insanlık ayıbı olan Guantanamo cezaevine götürülmeleri ve nakliye uçaklarında işkence yapılması sürecinde üs olarak kullanıldığı, Üssün Irak’taki hukuk dışı işgalin devamına önemli katkısının olduğudur.
Küresel BAK İzmir Grubu, 2007 yılında yeniden İncirlik Üssü’nün kullanılmasını kamuoyunun gündemine getirmek, üssün yarattığı tehlikeleri ortadan kaldırmak için yargı sürecini başlatmıştır. Bu amaçla “İncirlik Üssü’nün yabancı silahlı güçlerine kullandırılmasına ilişkin olarak alınan kararları öğrenmek, yürürlükte olan kararnamenin kaldırılmasını sağlamak için 25 Mayıs 2007 tarihinde İzmir Valiliği kanalıyla Başbakanlık’a başvurulmuştur. Ancak bilgi edinme hakkı yok sayılarak, başvurumuza hiçbir yanıt verilmemiştir. Bunun üzerine “yürürlükteki kararnamenin ve kararnamenin geri alınması isteminin zımni ret işleminin yürütmesinin durdurulması ve iptali için” dava açılmıştır.. Dava dosyası ÇHD İzmir Şubesi tarafından hazırlanmıştır.
Davacılar; Arif Ali Cangı, Aysun Koç, Berrin Esin Kaya, Hafize Çobanoğlu ve Gürkan Evci,
Davacı vekilleri; Av.Hülya Üçpınar, Av.İmdat Ataş, Av.Eylem Yüksel, Av.İlahi Öz, Av.Aysun Solakoğlu Ağaoğlu, Av.Bahattin Özdemir, Av.Mehmet Ali Koç, Av.Nalan Erkem, Av.Nilgün Tortop, Av.Senih Özay,
Bu davanın yargılaması, Danıştay 10. Dairesi’nin 2007/6580 E. Sayılı dava dosyası ile sürmektedir.
Bu dava dosyasına Başbakanlık tarafından verilen savunma dilekçesinden bazı bilgilere ulaşabiliyoruz; İlk kararname 23.06.2003 tarihli ve 2003/5755 sayılı, bu kararnamenin gizlilik derecesi 10.11.2003 tarihinde kaldırılmıştır. Bu kararname her yıl 23 Haziran’dan itibaren aşağıdaki kararnameler ile uzatılmıştır.
* 22.06.2004 tarihli ve 2004/7515 sayılı kararname ile bir yıl uzatılmış.
* 18.04.2005 tarihli ve 2005/8712 sayılı kararname ile bir yıl uzatılmış,
* 09.06.2006 tarihli ve 2006/10568 sayılı kararname ile bir yıl uzatılmış,
* 17.05.2007 tarihli ve 2007/12189 sayılı kararname ile bir yıl uzatılmıştır.
3.) Değerlendirmelerimiz;
Bu bilgilere göre 23.06.2008 tarihinden itibaren de uzatan bir başka kararname olduğunu anlıyoruz. Bu yıl için de 23.06.2009 tarihinden itibaren uzatacak yeni bir karar alındı ya da alınacak.
Görünen o ki; İncirlik Üssü, kamuoyundan gizlenmek ve TBMM’nin Anayasa’daki yetkisi de yok sayılmak suretiyle Bakanlar Kurulu kararıyla ABD’nin işgal ve yok etme emellerine hizmet etmektedir.
Bakanlar Kurulu Kararı ile İncirlik Üssü’nün kullandırılması, “yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına izin verme yetkisini TBMM’ne tanıyan Anayasa’nın 92. maddesine de açıkça aykırılık oluşturmaktadır.
Anayasa’nın 92.maddenin 1.fıkrasına göre; ”Milletlerarası hukukun meşru saydığı hallerde savaş hali ilanına ve Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası antlaşmaların veya milletlerarası nezaket kurallarının gerektirdiği haller dışında, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına izin verme yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisinindir”
Anayasanın bu düzenlemesine karşın, Bakanlar Kurulu kamuoyundan ve TBMM’nden gizli gizli her yıl yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına izin vermektedir.
Bu değerlendirmemiz, ilk davada yürütmeyi durdurma ret kararına itirazımızı değerlendiren İdari Dava Daireleri Kurulu’nun üyelerinin bir kısmı tarafından da karşı oy gerekçesi olarak yazılmıştı. Azınlık da olsa bizim gibi düşünen Danıştay üyeleri olması bizleri umutlandırmıştı.
Kararnamelerin gizlenmesi, demokratik ve şeffaf yönetim ilkesinin, idarenin yapmış olduğu her türlü işlemin yargı denetimine tabi olmasına ilişkin hukuk devleti ilkesinin de yok sayılması anlamına geliyor. Zira gizlenen işlemin denetlenmesi olası değildir.
Anayasanın 125/1. maddesi “…idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır…” Hukuk devleti olmanın “olmazsa olmaz” koşulu, İDARENİN YAPMIŞ OLDUĞU İŞLEM VE EYLEMLERİN YARGI TARAFINDAN DENETLENMESİDİR.
4.) Önerilerimiz;
2009 yılı kararnamesi için de yargı süreci başlatılmalı, bunun için yukarıdaki bilgilere göre yeniden Başbakanlığa “İncirlik Üssü’nün Irak için ABD ve müttefiki savaşan birliklerince kullanılmasını sağlayan 23.06.2003 tarih ve 2003/5755 sayılı Bakanlar Kurulu kararının süresini, 23.06.2009 tarihinden itibaren uzatan Bakanlar Kurulu kararı hakkında bilgi verilmesini, uluslararası ve ulusal hukuka aykırı olan yürürlükteki kararın hemen kaldırılmasını” isteyen başvuru yapılabilir,, başvuruya altmış gün içinde yanıt alınamaması halinde (zımni ret) , yeni işlemin iptali için dava açılabilir.
Bunun dışında, yeniden, soru önergeleri, araştırma önergeleri ile konu TBMM’nin gündemine yeniden taşınmalı.
Daha da önemlisi, kamuoyunun ilgisi ve duyarlılığını artıracak eylemler örgütlenmeli.
Arif Ali CANGI
