Geleceğimizi harcayan askeri harcamaları durdurmalıyız!
“Askeri Harcamalara Karşı Eylem ve Direniş Günü” olan 12 Nisan’da bütün dünyada askeri harcamalara karşı eylem ve etkinlikler yapıldı. Çünkü askeri harcama yapmak demek, silahlanmanın ekonomik, sosyal ve insani maliyetlerini halkın sırtına yüklemek demektir. Askeri harcama demek, 200 silah üreticisi şirket kârlarını arttıracak diye, insanların daha güvensiz bir dünyada yaşaması ve bu kârların bedellerini çoğu zaman hayatları ile ödemeleri demektir.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü SIPRI’ye göre 2012’de tüm dünyada askeri harcamalar için toplam 1 trilyon 753 milyar dolar harcandı. Askeri harcamaların küresel üretim içindeki payı yüzde 2,2’yi buldu. Dünya genelinde 1998’den bu yana ilk kez askeri harcamalarda nispi bir düşüş yaşanırken, Türkiye, Rusya ve Çin harcamalarını artıran ülkeler oldu. ABD ve diğer NATO ülkeleriyle, Japonya ve Avustralya’nın askeri harcamaları azaltması nedeniyle toplam harcamalarda yüzde 0,5 oranında gerileme oldu. Dünyadaki toplam askeri harcamalarda birinci sırada yer alan ABD’nin payı ilk kez yüzde 40’ın altına düştü ve 682 milyar dolar olarak gerçekleşti. İkinci sırada yer alan Çin, % 7.8 artışla 166 milyar dolara çıkarken, üçüncü sırada yer alan Rusya’nın askeri harcamaları % 16 artışla 90.7 milyar dolara yükseldi. Son 5 yılda ABD’nin askeri harcamaları yerinde sayarken, Çin ve Rusya’nın askeri harcamaları ise %50 arttı.
ABD’nin yanı sıra NATO üyesi diğer ülkelerde harcamalarını kıstı. 2008’de başlayan krizden bu yana 31 Avrupa ülkesinden 18’i bütçelerini yüzde 10 oranında daralttı.
Dünyadaki toplam askeri harcamaların yüzde 82’sini 15 ülke yaptı. Geçen yıl 18,2 milyar dolar askeri harcama yapan Türkiye sıralamada 15. ülke oldu. Türkiye 2012’de Gayri safi milli hasılasının yaklaşık % 2.3’ünü askeri harcamalara ayırırken, bu oran 2003’te % 3.4 seviyesinde idi.
BÜYÜMENİN ARKASINDAKİ GERÇEK TABLO
Türkiye’nin 2012 yılı Gayri Safi Milli Hâsılası (GSMH) 789 milyar dolar, büyüme oranı ise %2,2 olarak açıklandı. Bu durumda Türkiye, Avrupa’nın en hızlı büyüyen ülkelerinden biridir.
Ancak Türkiye’nin durumuna bir de şu açıdan bakalım:
* Türkiye dünya askeri harcamalar listesinde 18.2 milyar dolarla 15. sırada, Gayri Safi Milli Hâsılasının % 2,3 ünü askeri harcamalara ayırmakta.
* Toplam 9 milyar dolara ulaşan iç güvenlik harcamalarını da askeri harcamalara eklediğimizde 2012 yılında 27 milyar dolarlık bir askeri ve iç güvenlik harcaması yapıldığını görmekteyiz. Zorunlu askerlik nedeniyle 16 ay boyunca üretimden koparılan insanların ekonomik değerlerini –yaklaşık 12 milyar dolar- eklediğimizde Türkiye’nin 39 milyar dolarının (% 5) askeri ve iç güvenlik konularında harcandığını görmekteyiz.
* Türkiye’nin askeri harcamalarının GSMH’ya oranı, İngiltere dışındaki tüm Avrupa ülkelerinin üzerindedir. NATO ortalaması olan %2 seviyesinden daha fazladır.
* Her Türk vatandaşı yıllık gelirinin 239 dolarını yani 430 TL. sini silahlanmaya ayırmaktadır.
* 2013 için belirlenen net asgari ücret 774 liradır.
* Türkiye silah ithal eden ülkeler içinde 15. sıradadır.
* Dünya silah üretimindeki en büyük 200 firma içinde 2 Türk firması, Aselsan ve MKEK yer almaktadır.
SAVAŞA DEĞİL, İNSANA BÜTÇE!
Bir devletin büyüklüğü beslediği orduyla, başka ülkelere yolladığı askerlerle, savaşa ve silahlanmaya ayırdığı bütçeyle değil, barışa ve insanına verdiği değerle anlaşılır.
* 149 Ülkenin analiz edildiği 2012 yılı Dünya Barış Endeksi’nde Türkiye 130. sırada, geçen yıla göre 2 basamak daha aşağıya düşmüş durumda. Yani daha az barışsever olarak değerlendiriliyor.
* Küresel Militarizasyon Endeksi’nde Türkiye 24. sırada, geçen yıla göre 3 basamak yükseldi, yani daha militarize bir ülke olma yolunda ilerliyor.
* 1000 kişi başına düşen asker sayısında dünya ortalaması 3, Avrupa ortalaması 4.4 iken, Türkiye için bu rakam 9.5 olarak gerçekleşiyor.
Biz savaş karşıtları olarak, bu olumsuz tabloyu değiştirmek için, askeri harcamaların durdurulmasını istiyor, savaşa değil insana bütçe diyoruz.
SİLAHLANMA HARCAMALARI DÜNYAYI DAHA GÜVENSİZ YAPIYOR!
İnsanlık, savaş için günde 4 milyar dolar harcıyor ve yetkililer bunun güvenlik için olduğunu söylüyor. Son 10 yıla baktığımızda dünya daha güvenli bir yer olmuş mudur? Hükümetlerin en önemli görevi halkın yaşam seviyesini yükseltmek, kamu harcamalarında etkinlik sağlamaktır. Sizce son on yılda yaşam seviyemiz yükselmiş midir?
Türkiye’de halen silah alımı gizlilik gerekçesi ile Sayıştay denetimi dışında tutulmaktadır. Yaratılan kaynaklarla, ödenen vergilerle silah alımları yapılmakta ve bunun bedelini ödeyenler bunun hesabını soramamaktadır.
Eğitime ve sağlığa toplamda 75 milyar dolar bütçe ayrılan Türkiye’de, askeri ve güvenlik konularına 40 milyar dolar bütçe ayrılması ve bu ayrılan bütçenin denetim dışı olması kabul edilemez.
DAHA İYİ BİR DÜNYA İÇİN ASKERİ HARCAMALARI DURDURALIM!
ABD açık ara dünyanın en fazla askeri harcama yapan ülkesi. Ancak diğer güçler de giderek yükseliyor ve azalan petrol kaynakları düşünüldüğünde büyük ve orta büyüklükteki devletler arasında büyük savaşların başlamasına dair ciddi tehlikeler bulunuyor. Böyle bir savaşın ise insanlığın yok oluşu demek olduğunu hepimiz biliyoruz.
Başka bir çıkış yolu, yani barışçıl bir yol bulmalıyız. Bu da, aklımızı yeni silahlar icat etmek için değil, yoksulluk ve iklim değişikliği ile mücadele etmek üzere kullanmamız gerektiğini gösteriyor. Savaşlar için harcanan yıllık 1.750 milyar dolarlık bütçe çok ama çok fazla.
Mark Twain’in dediği gibi “Eğer sahip olduğunuz tek şey bir çekiçse, o zaman bütün problemler bir çivi gibi görünür”.
Askeri harcamalar insanlığı harcıyor.
Askeri harcamalara karşı birleşelim.
Nilüfer Uğur Dalay
Küresel Barış ve Adalet Koalisyonu yürütme kurulu üyesi
Nisan 2013, İstanbul
